ABD Başkanı Donald Trump, ithal ürünlere yönelik yeni ve geniş kapsamlı gümrük vergileri açıklayarak küresel ticaret sisteminde yeni bir dönemi başlattı. Yeni tarifeler, sadece ABD ekonomisini değil, Türkiye dahil birçok ülkenin dış ticaret dengesini ve küresel üretim zincirlerini de doğrudan etkileme potansiyeli taşıyor.
Trump’ın “Amerikan üretimini yeniden canlandırma” vaadiyle hayata geçirdiği bu politikaların ilk sonuçları, fiyat artışları ve tedarik zincirlerinde kırılmalar şeklinde kendini göstermeye başladı. Ancak uzmanlara göre, bu sürecin etkileri sadece ekonomik değil; aynı zamanda politik ve stratejik boyutlar da taşıyor.
Türkiye’ye Yüzde 10 Gümrük Vergisi: Gerçekten Avantajlı mı?
Açıklanan yeni tarifeler kapsamında Türkiye, ABD tarafından yüzde 10 oranında asgari ithalat vergisi uygulanacak ülkeler arasında yer aldı. İlk bakışta diğer ülkelere kıyasla daha düşük bir oran gibi görünse de, ekonomistler bu durumun rekabet avantajı sağlamadığını savunuyor.
Ekonomist Mustafa Sönmez, Türkiye’nin ihracat kapasitesinin mevcut durumda zayıf olduğunu belirterek, “Yüzde 10 gibi görece düşük bir vergi oranı, bozulmuş bir ihracat altyapısıyla desteklenemeyecekse avantaj sağlamaz,” uyarısında bulundu.
Yeni Vergiler Türkiye’ye Çin Mallarını Yönlendirir mi?
Uzmanlar, ABD’nin Çin’e uyguladığı yüksek vergiler nedeniyle Çinli üreticilerin yeni pazar arayışına girebileceğini ve bunun sonucunda Türkiye gibi ülkelerde Çin mallarında artış yaşanabileceğini öngörüyor. Bu durum, kısa vadede tüketici fiyatlarını düşürebilirken, uzun vadede yerli üreticiler üzerinde ciddi baskılar oluşturabilir.
“Çin, ABD pazarında kaybettiklerini Türkiye gibi ülkelere dumping yoluyla satmaya çalışabilir,” diyen Sönmez, bunun yerli sanayi için ciddi bir tehdit yaratabileceğini vurguladı.
Teknoloji Devleri de Etki Alanında: Tesla ve Apple Ne Yapacak?
Trump’ın tarifeleri sadece klasik sanayi ürünlerini değil, yüksek teknoloji ürünlerini de kapsıyor. ABD’de üretim yapan firmalar avantaj sağlarken, Asya merkezli üretim yapan teknoloji devleri ciddi maliyet artışlarıyla karşı karşıya kalacak.
Tesla, üretiminin önemli kısmını hâlâ ABD’de gerçekleştirse de, Şanghay ve Berlin fabrikaları üzerinden küresel pazarlara erişiyor. Benzer şekilde Apple, Hindistan ve Vietnam’daki üretim tesislerini büyütse de yeni tarifelerle maliyet artışları yaşayabilir.
Serbest Ticaret Düzenine Darbe
Trump’ın politikası sadece ekonomik değil, jeopolitik sonuçlar da doğuruyor. Oxford Üniversitesi ekonomistlerinden Clarissa Hahn, ilk etkiyi Amerikan tüketicilerinin hissedeceğini belirtirken, Nomura Araştırma Enstitüsü’nden Takahide Kiuchi, bu adımın “serbest ticaret düzenini temelden sarsabileceği” uyarısında bulundu.
Ekonomist Sönmez ise, küresel sermaye yapısının içe kapanmaya değil, açıklığa dayandığını belirterek, “Trump 40 yıllık üretim modelini bir gecede değiştirmeye çalışıyor,” dedi.
Türkiye AB İlişkilerinde Ne Yapacak?
Türkiye ile ABD arasındaki ticaret hacmi giderek artsa da, Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı Avrupa Birliği olmaya devam ediyor. Ticaret Bakanlığı verilerine göre Türkiye ihracatının yüzde 41’i AB’ye yapılıyor. Sönmez, bu nedenle Türkiye’nin ticari yönünü AB ile uyum içinde şekillendirmesi gerektiğini savunuyor.
Ancak son gelişmeler, bu uyumun kolay olmayacağını gösteriyor. İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması, Avrupa kurumları tarafından sert şekilde eleştirildi ve AB ile yürütülen bazı temasların askıya alınmasına neden oldu.
“Kirli 15” Listesi: En Çok Vergi Alan Ülkeler
ABD’nin açıkladığı en yüksek gümrük vergileri, Çin (%54), Vietnam (%46), Kamboçya (%49), Tayland (%36) ve Tayvan (%32) gibi ülkelere yönelmiş durumda. Bu ülkeler, ABD’nin ticaret açığında en büyük paya sahip olan ülkeler olarak tanımlanıyor. Resmi olarak açıklanmayan bu liste, medya tarafından “Kirli 15” olarak adlandırılıyor.
