On yıl önce Barack Obama döneminde İran’la yapılan nükleer anlaşmaya karşı çıkan Suudi Arabistan, bugün Donald Trump’ın benzer bir anlaşmayı müzakere etmesini destekliyor. Aynı anlaşma yapısı, farklı tutum. Peki Suudi Arabistan’ın pozisyonu neden değişti?
Obama Dönemindeki Direnç Neden Kayboldu?
Obama döneminde İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlayan anlaşma Körfez ülkelerinde büyük tepkiyle karşılanmıştı. Suudi yetkililer, bu anlaşmayı “zayıf” ve “İran’ı cesaretlendiren” bir girişim olarak görmüştü. Ancak aynı anlaşmadan Trump yönetimi çekilince Riyad memnuniyetini dile getirmişti.
Bugün gelinen noktada ise Trump yönetimi, benzer maddeleri içeren yeni bir müzakere süreci yürütüyor ve Suudi Arabistan bu süreci destekliyor. Değişen koşullar, krallığın diplomasiye bakışını da dönüştürdü.
İran ile Suudi Arabistan Arasındaki İlişkiler Yumuşadı
Son on yılda, Tahran ile Riyad arasındaki ilişkiler dikkat çekici ölçüde yumuşadı. 2023’te Çin’in arabuluculuğuyla diplomatik ilişkiler yeniden kuruldu. Veliaht Prens Muhammed bin Selman, çatışmaları azaltmak için dış politika önceliklerini değiştirdi.
Ayrıca, ekonomik dönüşüm planları kapsamında, Suudi Arabistan petrol dışı sektörlere yatırım yapıyor. Bu dönüşüm için bölgesel istikrar şart. İran’dan gelebilecek füze ve İHA saldırıları, bu planlara doğrudan tehdit oluşturuyor.
Körfez Ülkeleri Artık Statükocu
Kristin Smith Diwan, Körfez ülkelerinin artık daha fazla istikrar ve diyalog peşinde olduklarını belirtiyor. Obama döneminde ABD-İran yakınlaşmasından dışlandıklarını düşünen bu ülkeler, şimdi gerilimden kaçınmak için diplomasiye öncelik veriyor.
İran ile yapılan müzakerelerin artık yalnızca ABD ve Batı’yla değil, bölge ülkeleriyle de eş zamanlı yürütülmesi, Körfez’in endişelerini azaltıyor. İran Dışişleri Bakanı’nın Bahreyn ve diğer komşularla görüşmesi, bu süreci güçlendiren bir detay olarak öne çıkıyor.
ABD-İran Gerilimi: Suudi Arabistan Neden Doğrudan Etkileniyor?
Suudi Arabistan, ABD’nin müttefiki olmasına rağmen, İran destekli milislerin hedefi olabiliyor. 2019 yılında yaşanan petrol tesislerine yönelik saldırı, ABD ile askeri ittifakın sınırlı koruma sağladığını ortaya koydu. Bu saldırı, Suudi yönetiminde İran’la doğrudan diyalog fikrini güçlendirdi.
Bugün Trump yönetimi, İran’la çatışmadan çok sınırlayıcı bir anlaşmayı tercih ediyor. Bu tercihi, İsrail’in planladığı olası saldırılara karşı da diplomatik baskı olarak kullanıyor.
Statükoyu Koruma Arayışı ve Ekonomik Öncelikler
Firas Maksad’a göre Körfez liderleri artık askeri maceralardan çok ekonomik hedeflerine odaklanmış durumda. Bu bağlamda, İran’ın nükleer programının diplomatik yollarla sınırlandırılması, krallıkların çıkarına.
Daha önce İran’ın nükleer silah edinmesi durumunda aynı yola gideceğini açıklayan Muhammed bin Selman, artık anlaşmalara sıcak bakıyor. Zira Suudi Arabistan için ekonomik büyüme, bölgesel güvenlik kadar önemli hale geldi.
