New York Times, Orta Doğu’nun en güçlü iki aktörü olan İsrail ile İran arasındaki gerilimin yıllara yayılan seyrini adım adım gözler önüne serdi. Son olarak İsrail’in İran’ın nükleer tesislerine yönelik saldırısı, bölgenin topyekûn bir savaşa sürüklenebileceği endişelerini artırırken, NYT bu çatışmanın kökenlerine ışık tutan kapsamlı bir zaman çizelgesi yayınladı.
2019: Gölge Savaşının Başlangıcı
İsrail, 2019 yılında İran’ın Suriye, Lübnan ve Irak’taki müttefiklerine gelişmiş silahlar göndermesini engellemek için hava ve deniz operasyonları düzenlemeye başladı. Tel Aviv yönetimi, İran’ı Lübnan’a uzanan bir silah hattı kurmakla suçladı. Bu dönemde İran petrolü ve silah taşıyan gemiler de İsrail saldırılarının hedefi oldu.
2020: Nükleer Bilim İnsanına Suikast
Kasım 2020’de İsrail, İran’ın nükleer programının kilit ismi olan Muhsin Fahrizade’yi, uzaktan kumandalı makineli tüfekle suikasta uğratarak öldürdü. Bu olay, İran’ın nükleer programına yönelik açık mesajlardan biri olarak kayda geçti.
2021: Denizlerde Sessiz Savaş
İran ve İsrail, 2021’de karşılıklı olarak ticari ve askeri gemilere saldırılar düzenledi. İsrail, Umman açıklarında kendi gemisine yapılan saldırıdan İran’ı sorumlu tutarken, Tahran da İsrail’i İran karasularında sabotaj yapmakla suçladı.
2022: Hedef Alınan Komutanlar ve Bilim İnsanları
İran Devrim Muhafızları Albayı Seyyad Hodayi, motosikletli kişilerce suikasta uğradı. Aynı yıl, İranlı iki bilim insanı şüpheli gıda zehirlenmeleri sonucu hayatını kaybetti. İran, bu ölümlerden İsrail’i sorumlu tuttu; İsrail ise yorum yapmadı.
2023: 7 Ekim ve Sonrası
İran destekli Hamas, 7 Ekim’de İsrail’e yönelik saldırılar düzenledi. Bu saldırılar, Gazze Şeridi’nde büyük bir çatışma ortamının doğmasına neden oldu. Hamas, İran’dan doğrudan destek aldığını ima ederken, İran resmî olarak saldırılara katılmadığını belirtti.
Yıl sonunda ise İsrail, Suriye’de bir İranlı subayı hava saldırısıyla öldürdü.
2024: Diplomasi Dışı Hamleler ve Karşılıklar
Nisan ayında İsrail, Şam’daki İran büyükelçiliğine saldırarak üst düzey İranlı komutanları hedef aldı. Buna karşılık İran, İsrail’e 300’den fazla füze ve insansız hava aracıyla saldırı düzenledi; çoğu etkisiz hale getirildi.
İsrail, buna karşılık olarak İran’ın hava savunma sistemlerini hedef alan operasyonlar düzenledi. Özellikle nükleer tesisleri koruyan bölgeler, hava saldırılarına sahne oldu.
2025’e Girerken: Suikastlar ve Siber Saldırılar
Temmuz ayında Hamas’ın siyasi lideri İsmail Haniye, Tahran’da Devrim Muhafızları’na ait bir binada gerçekleşen patlamada hayatını kaybetti. İsrail saldırıyı üstlendi.
Eylül ayında İran’ın Lübnan büyükelçisi Mücteba Amini, eş zamanlı bir elektronik saldırı sonrası gözünü kaybetti. Aynı günlerde, Hizbullah lideri Hasan Nasrallah, İsrail hava saldırısıyla öldürüldü.
İran’ın Karşı Saldırısı: Ekim 2025
İran, Nasrallah ve Haniye suikastlarına misilleme olarak 180 balistik füze fırlattı. İsrail, bu füzelerin çoğunu etkisiz hale getirdi. Ardından İran’ın nükleer altyapılarını koruyan Rus yapımı hava savunma sistemleri, İsrail saldırılarına hedef oldu.
2025 Baharı: Diplomasiye Dönüş Çabası
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, eski ABD Başkanı Donald Trump’a İran nükleer tesislerine saldırı planı sundu. Ancak Trump, bu girişimin diplomatik süreci sekteye uğratabileceği uyarısında bulundu. İran, uranyum zenginleştirmeyi tamamen durdurma teklifini reddetti, fakat müzakereler sürüyor.
