Son dönemde ev sahibi ve kiracılar arasında yaşanan gerginlikler artış gösterdi. Özellikle kiralık daire sayısındaki artış ve kira kontratlarının e-Devlet üzerinden zorunlu hale getirilmesi, kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Elden kira ödemesi yapan kiracılara uygulanacak cezalar ve kira gelirlerinin vergilendirilmesi adımları, ev sahipleri ve kiracılar arasındaki dengeleri yeniden şekillendirdi. Peki bu süreçte kiracılar hangi haklara sahip? Ev sahiplerinin baskısı altında kalan kiracılar ne yapmalı? İşte bu sorulara dair önemli detaylar…
Kiracıların Durumu: Kira Kontratlarının Önemi
Ekonomi yönetimi, kira gelirlerinin daha şeffaf bir şekilde beyan edilmesi ve vergi gelirlerinin artırılması amacıyla çeşitli adımlar attı. Bu adımlar, kira kontratı olmayan ve ödemelerini elden yapan kiracıları da kapsıyor. 2025 itibarıyla tüm kira kontratlarının e-Devlet üzerinden yapılması zorunlu hale gelecek. Bu yeni düzenleme, ev sahiplerinin de kontrat yapma zorunluluğu ile karşı karşıya kalmasına neden olacak.
Kira kontratı olmayan kiracılar, ev sahipleriyle kontrat yapma talebinde bulunduklarında, ev sahiplerinin “Ya kiraya zam yaparım ya da evi boşaltırsın” şeklinde baskılarla karşılaşabiliyor. Böyle bir durumda kiracıların haklarını iyi bilmesi gerekiyor. Yazılı bir kira kontratının olmaması, kiracıların yasal olarak zor durumda kalmasına sebep olabilir.
Kiracılar Ne Yapmalı?
Gayrimenkul uzmanları, kiracılara mutlaka yazılı bir kira kontratı yapmalarını tavsiye ediyor. Kiracının en doğal hakkı olan bu kontrat, hem kiracının hem de ev sahibinin haklarını güvence altına alır. Özellikle kira artışları, aboneliklerin devralınması ve kira ödemelerinin takibi gibi konularda kira kontratlarının önemi büyüktür.
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, şu ifadelere yer verdi: “Kira kontratı yapılmadan kiraya verilen evler çok az sayıda. Ancak bu gibi durumlarda kiracılar yazılı bir kontrat talep etmelidir. Yazılı kira kontratı, hem kiracının hem de ev sahibinin çıkarlarını koruyacak en önemli belgedir.”
Elden Kira Ödemesi Yapanlara Para Cezası
Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan düzenlemeye göre, elden kira ödemesi yapan kiracılara para cezası uygulanacak. Mevcut düzenlemede, konutlarda aylık kira 500 TL ve üzerindeyse, ödeme banka veya PTT aracılığıyla yapılmak zorundadır. Bu kurala uymayanlar için ceza tutarları artırılacak.
Yeni dönemde elden kira ödemesi yapan kiracılara uygulanacak cezalar yüzde 10’a çıkarılacak. Örneğin, 10 bin TL kiraödemesi elden yapıldığında, 1000 TL ceza uygulanacak. Bu nedenle, kiracıların ödemelerini mutlaka banka yoluyla ve mümkünse “kira ödemesi” açıklamasıyla yapmaları öneriliyor.
Ev Sahiplerinin Zam Baskısı Karşısında Kiracılar Ne Yapmalı?
Son dönemde bazı ev sahipleri, yasal sınırın üzerinde kira artışı talep ediyor. Ancak, yasal düzenlemelere göre, kira artışları TÜFE oranına göre yapılmalıdır. Örneğin, son açıklanan kira artış oranı yüzde 64 iken, bazı ev sahipleri yüzde 100’e varan zam talepleriyle kiracıları zor durumda bırakabiliyor.
Bu gibi durumlarda kiracıların fazla ödeme yaptığı takdirde ileride bu ödemelerin iadesi için dava açma hakkı bulunuyor. Ancak kiracıların bu süreci iyi yönetmesi ve haklarını bilmesi oldukça önemli.
Kira Fiyatlarındaki Düşüş Beklentisi
Yaz aylarının ardından büyükşehirlerde kira fiyatlarında bir düşüş olduğu belirtiliyor. Özellikle Ekim ayı itibarıylafiyatlarda bir gerileme yaşandığı konuşuluyor. Gayrimenkul uzmanlarına göre, piyasada kiralık daire sayısının artması, kira fiyatlarında bir düşüş eğilimine yol açabilir. Bu durum, özellikle İstanbul ve Ankara gibi büyükşehirlerde daha belirgin hale geliyor.
Elden Ödeme ve Yasal Süreçler
Elden ödeme yapan kiracılar için dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise, kira ödemesi yaptıkları kişinin gerçekten mülk sahibi olup olmadığıdır. Eğer kiracı, mülk sahibinin dışında bir kişiye ödeme yapıyorsa, bu durum kiralar ödenmedi diye dava açılmasına sebep olabilir.
Kiracılar, kira ödemelerini mutlaka banka yoluyla yapmalı ve “kira ödemesi” şeklinde açıklama eklemelidir. Bu, gelecekte çıkabilecek hukuki sorunların önüne geçmek açısından son derece önemlidir.
Kira Fiyatlarındaki Artış: Piyasa Gerçekleri
Türkiye genelinde, kiralar 2023 yılı içerisinde ciddi oranda arttı. İstanbul gibi büyükşehirlerde, 100 metrekare bir dairenin ortalama kira bedeli 24 bin TL seviyelerine kadar yükseldi. Yeni dairelerde ise bu fiyatlar 30 bin TL’ye kadar çıkabiliyor. Ankara ve İzmir gibi şehirlerde de benzer artışlar gözlemleniyor.
Ancak son dönemde mevsimsel etkilerin geçmesiyle birlikte, kira fiyatlarında bir düşüş beklentisi hakim. Özellikle yeni kiralık dairelerin artması, fiyatların daha da gerilemesine neden olabilir.
Ev sahibi ve kiracılar arasındaki gerginlikler, kira kontratlarının e-Devlet üzerinden zorunlu hale getirilmesi ve elden kira ödemesi yapanlara ceza uygulanması ile birlikte daha da artış gösteriyor. Kiracıların haklarını koruyabilmeleri adına yazılı kira kontratları yapmaları ve ödemelerini banka yoluyla gerçekleştirmeleri büyük önem taşıyor.
Enflasyona bağlı olarak kira fiyatlarında yaşanacak değişimler, büyükşehirlerde kiralık dairelerin sayısının artmasıyla birlikte fiyatların düşme eğilimine girmesine neden olabilir.
