İspanya hükümeti, Avrupa Birliği dışındaki ülke vatandaşlarına konut satın alarak oturum izni alma hakkı tanıyan altın vize uygulamasını 2 Nisan 2025 itibarıyla resmi olarak sona erdirdi. Bu karar, ülkede derinleşen barınma ve kira krizi karşısında alınan en radikal adımlardan biri olarak değerlendiriliyor.
Başbakan Pedro Sanchez, daha önce yaptığı açıklamalarda, konutun “spekülatif bir yatırım değil, anayasal bir hak” olduğuna dikkat çekerek uygulamanın sona ereceğini duyurmuştu. Bu açıklamadan tam bir yıl sonra İspanya, konut piyasasında yabancı yatırımcılara sağlanan avantajları kaldırdı.
Gayrimenkul Üzerinden Oturum Hakkına Son
2013 yılında başlatılan altın vize programı, en az 500 bin euro değerinde bir gayrimenkul satın alan AB dışı kişilere ve ailelerine oturum izni sağlıyordu. Bu hak, zamanla İspanyol vatandaşlığına geçişin de kapısını aralıyordu. Ancak son yıllarda uygulama, ev fiyatlarında ciddi artışlara ve kiraların kontrolden çıkmasına neden olduğu gerekçesiyle eleştiriliyordu.
Yatırımcılar, bu mülkleri büyük oranda turistik amaçlarla ya da yazlık olarak kullanıyor, yerel halkın erişebileceği kiralık konutların sayısı giderek azalıyordu.
Kira Fiyatları Yüzde 80 Arttı
2014-2024 yılları arasında İspanya’daki kira fiyatları yüzde 80 oranında arttı. Bu artış, özellikle Madrid, Barselona, Valencia, Malaga, Alicante ve Balear Adaları gibi popüler şehirlerde daha da yüksek oranlara ulaştı. İdealista’nın verilerine göre, Madrid’de kira fiyatları son 10 yılda yüzde 91 oranında yükseldi.
Artan talep, sınırlı konut arzı ve turistlere yönelik kısa süreli kiralamalar, ülkenin kira/gelir oranını Avrupa’nın en yükseği haline getirdi. Ortalama bir İspanyol kiracı, gelirinin yüzde 40’ını sadece kiraya harcıyor.
15 Bin Yabancı Altın Vizeden Yararlandı
Resmi verilere göre, uygulamanın başladığı 2013 yılından bu yana yaklaşık 15 bin yabancı yatırımcı altın vize hakkından faydalandı. Ancak bu yatırımcıların yüzde 90’ından fazlası yalnızca belirli şehirleri tercih etti ve bu bölgelerdeki konut piyasası spekülatif şekilde şişti.
Bu durum, yerel halkın konut edinmesini zorlaştırırken, turistik kiralamaların da fahiş rakamlara ulaşmasına neden oldu.
Hükümetten Yeni Barınma Stratejisi
İspanyol hükümeti yalnızca altın vize uygulamasını kaldırmakla kalmadı. Aynı zamanda 12 maddelik yeni bir barınma reform planı duyurdu. Bu plan kapsamında:
- Tatil evlerine yüksek vergiler getirilecek
- Sosyal konut sağlayan ev sahiplerine vergi indirimleri uygulanacak
- Yeni inşaatların ruhsatlandırma süreçleri hızlandırılacak
- AB dışı kişilere yönelik emlak alımında yüzde 100’e varan ek vergiler planlanıyor
- Barselona’da 10 bin kısa dönemli turist evi lisansı 2028’e kadar iptal edilecek
Bu kapsamlı adımlar, barınma krizinin kontrol altına alınmasına yönelik önemli bir adım olarak görülüyor.
Ülke Genelinde Protestolar: “Kira Ödemiyoruz”
İspanya’daki gelişmeler yalnızca yasal değişikliklerle sınırlı kalmadı. Madrid ve Barselona başta olmak üzere 40’tan fazla şehirde binlerce kişi sokaklara döküldü. Kiracı derneklerinin çağrısıyla düzenlenen gösterilerde “kiralara yüzde 50 indirim” ve “rantçılığa son” talepleri öne çıktı.
Madrid Kiracılar Derneği Sözcüsü Valeria Racu, hükümete seslenerek kira ödememe grevi çağrısı yaptı:
“Milyonlar sokağa çıktı. Eğer kira grevi başlarsa, fiyatlar yüzde 30 düşer. Süresiz eylem kararı aldık. İnsanlar evlerini terk etmek zorunda kalmamalı.”
