İran, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi’nin ülkeye girişini yasakladı. Tahran yönetimi, Grossi’yi İsrail adına casuslukla suçlarken, İsrail ve ABD’nin İran’daki nükleer tesislere yönelik saldırılarını meşrulaştırmakla da itham etti. Bu gelişme, Ortadoğu’da nükleer gerilimi daha da tırmandıracak yeni bir dönemin kapısını araladı.
İran Meclisi’nden UAEA’ya Sert Tepki: Tüm İş Birliği Durduruldu
İran Meclisi, 25 Haziran’da gerçekleştirdiği oturumda, UAEA ile tüm iş birliğinin askıya alınmasını zorunlu kılan yasa tasarısını ezici çoğunlukla onayladı. 290 üyeli mecliste 221 oyla kabul edilen yasa, 26 Haziran’da Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından da resmen onaylandı. Yasaya göre:
- Hiçbir UAEA denetçisi artık İran’a giriş yapamayacak.
- Ajansa nükleer faaliyetlerle ilgili herhangi bir bilgi sunulması yasak olacak.
- Hükümet, Grossi başta olmak üzere hiçbir UAEA yetkilisiyle temas kuramayacak.
Yasanın yürürlükte kalabilmesi için iki koşulun sağlanması gerektiği belirtildi. Bunlar:
- Güvenlik Güvencesi: İran’ın egemenliği ve nükleer tesislerinin uluslararası güvenceye alınması,
- Hak Güvencesi: İran’ın uranyum zenginleştirme hakkına saygı gösterilmesi.
Bu şartlar sağlanana dek, İran ile UAEA arasındaki tüm diplomatik ve teknik bağlar kopmuş olacak.
Grossi: “Endişeliyim” Derken, Tahran Sertleşiyor
UAEA Başkanı Rafael Mariano Grossi, İran’ın kararından büyük endişe duyduğunu ifade etti. Grossi, İran’ın bu şekilde tek taraflı adım atamayacağını ve Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması (NPT) kapsamında denetime açık olmak zorunda olduğunu savundu. Grossi, İran’ın nükleer tesislerini ziyaret etmek istediğini ve bu konuda Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi’ye mektup yazdığını belirtti.
Ancak Erakçi’den gelen yanıt son derece net oldu. Erakçi, Grossi’yi “görevine ihanetle” suçlarken, güvenlik önlemleri bahanesiyle saldırıya uğrayan tesisleri ziyaret etmekte ısrar etmesini “kötü niyetli” olarak nitelendirdi.
Grossi’ye İran’dan Art Arda Tepkiler
- Keyhan gazetesi, Grossi’nin ülkeye giriş yapması durumunda “casuslukla yargılanması” gerektiğini yazdı.
- Meclis Başkan Vekili Muhammad Hacibabayi, Grossi’nin artık ülkede bulunmasına ve nükleer tesislere yeni gözlem kameraları yerleştirilmesine izin verilmeyeceğini açıkladı.
- Bir diğer Başkan Vekili Ali Nikzad, toplu cenaze töreni sırasında yaptığı açıklamada Grossi için “büyük bir yalan söyledi ve bunun bedelini ödeyecek” ifadelerini kullandı.
UAEA-İran Krizi Derinleşiyor: Sürecin Geleceği Belirsiz
İran’ın aldığı bu radikal karar, uluslararası nükleer denetim sisteminde önemli bir kırılma yarattı. Grossi’nin görevine ve UAEA’nın tarafsızlığına duyulan güven sarsılırken, İran’ın güvenlik kaygılarını artık yasal bir metinle ifade etmesi dikkat çekiyor.
Tahran’ın talep ettiği iki garanti ise oldukça açık:
- Nükleer bilim insanlarının ve tesislerin korunması,
- NPT kapsamındaki haklarının tanınması.
Bu şartların sağlanması halinde İran, iş birliğini yeniden başlatabileceğini belirtiyor. Ancak sürecin hızla çözülebilmesi için uluslararası kamuoyunun diplomatik baskısı ve dengeleyici müdahalesi büyük önem taşıyor.
