Hafif ticari araç ithalatı, 2024 yılının ilk çeyreğinde tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Türkiye’de Fiat Doblo üretiminin İspanya’ya, Ford Courier üretiminin ise Romanya’ya taşınmasıyla birlikte yaşanan üretim boşluğu, ithalat rakamlarına rekor düzeyde yansıdı. Bu segmentte ithal ürünlerin payı bir yılda yaklaşık 10 puan daha artarak %82,7’ye çıktı.
Yerli Üretimde Hızlı Gerileme
Türkiye’nin ticari araç üretiminde önde gelen markaları olan Tofaş ve Ford Otosan, yurtdışına taşıdıkları üretim süreçleri nedeniyle yerli üretimde ciddi düşüş yaşadı. Ford Otosan’da yerli üretim oranı son 4 yılda %98’den %58’e, Tofaş’ta ise %92’den %24’e geriledi. 2022 yılında bu oran yalnızca %41 iken, ithalat payı iki yıl içinde iki kattan fazla artış gösterdi.
Otomobilde de İthalat Artışı ve Plug-in Hibrit Patlaması
Yerli üretimi korumaya yönelik önlemlere rağmen, otomobil ithalatı da yeniden artışa geçti. Mart ayında ithalat payı %68,9’a ulaştı. Özellikle plug-in hibrit araçlar büyük sıçrama gösterdi. İlk çeyrekte bu araçların satışı %1.800’ün üzerinde artarak 9.500 adede dayandı. Hepsi ithal olan bu modellerin toplam satıştaki payı %4,2’ye çıktı. OSD Başkanı Cengiz Eroldu, “Avrupalı oyuncular da vergi teşviklerinden yararlanıyor, bu yerli üretici için tehdit oluşturuyor,” dedi.
Rekabet Kızışıyor, Kapasite Kullanımı Sınırlı Kalıyor
Türkiye’nin toplam otomotiv üretim kapasitesi 2024’te 2,2 milyon adede ulaştı ancak yalnızca 1,36 milyonu üretime dönüştü. İlk çeyrekte kapasite kullanım oranı %65 olarak gerçekleşti. Özellikle kamyon segmentinde bu oran %47’ye kadar düştü. Eroldu, rekabetçiliği artırmazsak yeni yatırımlara rağmen bu kapasitenin büyük kısmının boşta kalabileceğini vurguladı.
Martta Üretim Düştü, Satış ve İhracat Arttı
Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) verilerine göre Mart 2025’te üretim %9,2 daralarak 124 bin adede geriledi. Buna karşın ihracat %5 artışla 96 bin adede, iç pazar satışları ise %5,5 artışla 121 bin 510 adede ulaştı. Eroldu, mart ayındaki üretim düşüşünü “stok eritme süreci” olarak değerlendirdi.
Yılsonu Hedefleri Yukarı Yönlü Revize Edildi
Tüm bu gelişmelere rağmen sektör, 2025 yılı için umutlu. OSD üyeleri ihracat hedefini 1.070.000-1.180.000 adede, üretim hedefini ise 1.430.000-1.580.000 adede yükseltti. Ancak Eroldu, bu hedeflerin ABD Başkanı Trump’ın açıkladığı yeni gümrük vergileri öncesinde belirlendiğine dikkat çekti.
Trump Etkisi: Fırsat mı, Risk mi?
Yeni ticaret savaşları Türk otomotiv sektörü için belirsizlik yaratıyor. ABD’nin uyguladığı %25’lik gümrük vergisi otomobil ihracatını sınırlı etkilese de, traktör ve minibüs gibi ürünlerde Türkiye için avantaj yaratıyor. Türkiye’nin ABD’ye yaptığı 1,4 milyar dolarlık ihracatın büyük bölümü yedek parça, traktör ve otobüs kalemlerinden oluşuyor. Bu segmentlerde Türkiye’nin konumunun daha da güçlenmesi bekleniyor.
