Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) tarafından yayımlanan son rapora göre, küresel askeri harcamalar 2024 yılında bir önceki yıla göre reel olarak yüzde 9,4 artarak 2 trilyon 718 milyar dolara ulaştı. Bu rakam, tüm zamanların en yüksek seviyesi olarak kayıtlara geçti.
Rapora göre, ABD, Çin, Rusya, Almanya ve Hindistan, toplam harcamaların yüzde 60’ını gerçekleştirdi.
Jeopolitik Gerilimler Askeri Harcamaları Tırmandırdı
Küresel askeri harcamalardaki bu rekor artışta, Avrupa ve Orta Doğu‘da yükselen jeopolitik gerilimlerin büyük etkisi oldu. Özellikle Rusya-Ukrayna savaşı ve Ortadoğu’daki çatışmalar, birçok ülkeyi savunma bütçelerini artırmaya zorladı.
SIPRI, küresel askeri harcamaların son 10 yıldır kesintisiz arttığını ve 2024’te Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana en keskin yıllık artışın kaydedildiğini vurguladı.
Kişi Başına Askeri Harcama 334 Dolara Yükseldi
Raporda dikkat çeken bir başka bilgi de kişi başına düşen askeri harcamanın 334 dolara ulaşarak, 1990’dan bu yana en yüksek seviyeye çıkmış olması. Bu artış, ekonomik ve sosyal alanlardaki önceliklerin değiştiğini de gözler önüne seriyor.
Türkiye’nin Askeri Harcamalarında Dikkat Çeken Artış
Türkiye’nin askeri harcamaları 2015-2024 döneminde yüzde 110 oranında artış gösterdi. 2024 yılında ise Türkiye’nin askeri bütçesi bir önceki yıla göre yüzde 12 artarak 25 milyar dolara ulaştı. Bu yükseliş, Türkiye’nin bölgesel güvenlik dinamikleri doğrultusunda savunma harcamalarına daha fazla kaynak ayırdığını ortaya koyuyor.
Avrupa’da Büyük Artış: NATO İçindeki Pay Yükseldi
Malta hariç tüm Avrupa ülkelerinin 2024’te askeri harcamalarını artırdığı görüldü. Özellikle NATO üyeleri, ittifak içinde toplam askeri harcamaların yüzde 30’unu üstlenerek son 11 yılın en yüksek oranına ulaştı.
Rusya-Ukrayna savaşı, Avrupa’daki askeri harcamaları Soğuk Savaş sonrası dönemin üzerine taşıdı.
En Fazla Harcama Yapan Ülkeler
2024’te en fazla askeri harcama yapan ilk beş ülke:
- ABD: 997 milyar dolar (%5,7 artış)
- Çin: 314 milyar dolar (%7 artış)
- Rusya: 149 milyar dolar (%38 artış)
- Almanya: 88,5 milyar dolar (%28 artış)
- Hindistan: 86,1 milyar dolar (%1,6 artış)
Bu beş ülke, küresel askeri harcamaların yüzde 60’ını oluşturdu.
Almanya ve Rusya’nın Yükselen Harcamaları
Almanya, askeri harcamalarını 2024’te yüzde 28 artırarak 88,5 milyar dolara yükseltti ve dünya sıralamasında dördüncü sıraya çıktı.
Rusya, 2024’te askeri harcamalarını yüzde 38 artırarak 149 milyar dolara taşıdı. Bu rakam, Rusya’nın GSYH’sinin yüzde 7,1’ine denk geliyor.
Ukrayna, Savunmaya GSYH’sinin Yüzde 34’ünü Ayırdı
Savaşın etkisindeki Ukrayna, 2024 yılında 64,7 milyar dolarlık askeri harcama gerçekleştirdi. Bu miktar, ülkenin GSYH’sinin yüzde 34’üne karşılık geliyor.
Ukrayna’nın toplam harcamaları, Rusya’nın askeri harcamalarının yüzde 43’üne denk geldi.
İsrail, Tarihinin En Büyük Artışını Kaydetti
İsrail, Gazze’deki çatışmaların etkisiyle askeri harcamalarını yüzde 65 artırarak 46,5 milyar dolara çıkardı. Bu artış, 1967 Altı Gün Savaşı’ndan bu yana görülen en yüksek yıllık artış olarak kayıtlara geçti.
İran, Suudi Arabistan ve Diğer Ülkeler
- İran‘ın askeri harcamaları yüzde 10 düşerek 7,9 milyar dolara indi.
- Suudi Arabistan, 80,3 milyar dolarla Orta Doğu’nun en büyük askeri harcamasını yapan ülke oldu.
- İngiltere‘nin harcamaları yüzde 2,8 artışla 81,8 milyar dolar, Fransa‘nın harcamaları ise yüzde 6,1 artışla 64,7 milyar dolar olarak kaydedildi.
Küresel Eğilimler ve Gelecek Öngörüleri
SIPRI yetkilileri, hükümetlerin askeri güvenliğe verdiği önceliğin artmasıyla birlikte, diğer bütçe alanlarının geri plana itildiğini ve bunun gelecekte toplumlar üzerinde ciddi etkiler doğurabileceğini vurguladı.
SIPRI Kıdemli Araştırmacısı Xiao Liang, “Ekonomik ve sosyal alanlardaki ödünleşmelerin, uzun vadede toplumların yapısını ciddi şekilde etkileyebileceğini” ifade etti.
