2024 yılı, gezegenimizdeki ormanlar için tarihin en kötü yıllarından biri oldu. Dünya, sadece geçen yıl 6,7 milyon hektar yağmur ormanını kaybetti. Bu miktar, her dakika 18 futbol sahasına denk gelen bir alanın yok olduğu anlamına geliyor. Üstelik bu kez ana tehdit tarım değil, yangınlar oldu.

Yangınlar Emisyon Rekoru Kırdı: 4,1 Gigaton Sera Gazı

Maryland Üniversitesi ve Dünya Kaynakları Enstitüsü tarafından yayımlanan rapora göre, ilk kez orman kayıplarının en büyük nedeni yangınlar oldu. Bu yangınlar, sadece 2023 yılı içinde 4,1 gigaton sera gazı saldı. Bu miktar, hava ulaşımının yıllık emisyonunun dört katına eşit.

“Eğer bu eğilim sürerse, gezegenin karbon tutma kapasitesi büyük oranda yok olur ve bu da geri döndürülemez iklim değişikliklerine neden olur,” diyen uzmanlar, doğal alanların kalıcı olarak dönüşebileceği uyarısını yapıyor.

Güney Amerika Ormanları Alarm Veriyor

Brezilya, geçen yıl yaşanan tropikal orman kayıplarının %42’sinden tek başına sorumlu. Kayıpların üçte ikisi, ülkeyi vuran aşırı kuraklık sonucu çıkan yangınlardan kaynaklandı. Bu, bir önceki yıla göre altı kattan fazla artış anlamına geliyor.

Bolivya’da da durum vahim. Tarım amaçlı küçük çaplı ateşler, kuraklıkla birleşince dev yangınlara dönüştü. Kongo Havzası gibi bölgelerde ise alışılmadık sıcaklık ve kuraklık, rekor düzeyde orman kaybına yol açtı.

Ormanlar İklim Dengesi İçin Kritik

Ormanlar, atmosferdeki karbondioksiti emerek iklim değişikliğiyle mücadelede hayati bir rol oynuyor. Uzmanlara göre, ormanlar insan kaynaklı karbon emisyonlarının dörtte birinden fazlasını dengeleyebiliyor. Bu nedenle, özellikle el değmemiş tropikal ormanların kaybı, tüm küresel dengeyi tehdit ediyor.

Orman Taahhütleri Kağıt Üzerinde Kaldı

2021 yılında 140’tan fazla ülke, 2030’a kadar orman kaybını durdurma sözü vermişti. Ancak rapor, bu taahhüdün büyük oranda boşa çıktığını ortaya koyuyor. En büyük 20 orman ülkesinden 17’sinde, o günden bu yana orman kaybı arttı.

Endonezya ve Malezya’da Kısmi Umut

Tüm bu karanlık tabloya rağmen, bazı bölgelerde iyileşme emareleri var. Endonezya’da birincil orman kaybı %11, Malezya’da ise %13 oranında azaldı. Arazi yönetimi, kontrollü yangınlar ve koruma uygulamaları bu düşüşte etkili oldu.

Bilim Dünyasından Uyarı: “Kritik Eşik Aşılmak Üzere”

Leeds Üniversitesi’nden Profesör Dominick Spracklen, bu verilerin küresel ekolojik sistem açısından ne kadar ciddi bir tehdit oluşturduğunu vurguluyor:

“Geçtiğimiz yıl, ormanların nasıl hızla yok olduğunu ve bunun iklimi nasıl geri dönülemez biçimde etkileyebileceğini net şekilde gösterdi. Hükümetlerin verdikleri sözler kağıt üstünde kaldı.”

Zengin ülkelerin, tropikal ormanları korumak için vadettikleri mali desteklerin büyük kısmı hâlâ ödenmiş değil. Uzmanlara göre bu, küresel adaletsizliği daha da derinleştiriyor.