Donald Trump’ın başkanlık koltuğuna yeniden oturması, küresel sağlık kurumları için yeni bir finansal zorluk anlamına gelebilir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) gibi sağlık kuruluşları, yüksek gelirli ülkelerden milyarlarca dolar bağış çağrısı yaparken, Trump’ın uluslararası yardımlara ve bu kurumlara yönelik güvensizliği, mevcut krizi daha da derinleştirebilir.
Küresel Sağlık Krizi ve Artan Riskler
Küresel sağlık kuruluşları, artan sağlık sorunları karşısında fonlarını artırmak için mücadele ediyor:
- Dengue ateşi Latin Amerika’da hızla yayılıyor.
- Mutasyona uğramış maymun çiçeği virüsü, insanlar arasında daha bulaşıcı hale geliyor.
- H5N1 kuş gribi, insanlar arasında yayılma riski taşıyor.
- Kolera ve kızamık ölümleri artıyor.
- Sıtma parazitleri, tedavilere karşı direnç kazanıyor.
Sağlık kuruluşları, ikinci Trump yönetiminin ABD’nin katkılarını ciddi ölçüde azaltmasından endişe ediyor. Şu anda ABD, küresel sağlık yardımlarının yaklaşık yarısını sağlıyor ve bu miktar, diğer tüm bağışçı ülkelerin toplamını aşıyor.
Trump Döneminde Neler Yaşanmıştı?
Trump, ilk başkanlık döneminde ABD’yi Dünya Sağlık Örgütü’nden (DSÖ) çekmiş, AIDS, tüberküloz ve sıtma ile mücadele eden Küresel Fon (Global Fund) gibi programlara yönelik yardımları azaltmaya çalışmıştı. Biden yönetimi, Trump sonrası dönemde DSÖ’ye yeniden katılmış ve küresel halk sağlığı taahhütlerini yeniden tesis etmişti.
Trump’ın Sağlık Bakanı adayı Robert F. Kennedy Jr., dünya genelinde aşı güvenini zayıflatmaya yönelik çabalarıyla dikkat çekmişti. Trump’ın yeniden başkan olması durumunda, uluslararası sağlık projelerinin finansmanının tekrar kesilme riski bulunuyor.
Milyonlarca Hayat Kurtarıldı, Ancak Tehditler Devam Ediyor
Küresel sağlık kurumları ve bağışçı ülkeler, gelişmekte olan bölgelerde milyonlarca hayatı kurtardı:
- Çocuk ölüm oranları, son 20 yılda yarıdan fazla azaldı.
- HIV, ölümcül bir hastalıktan iyi yönetilen bir kronik rahatsızlığa dönüştü.
- Sıtma enfeksiyonları, yatak cibinlikleri ve gelişmiş ilaçlarla büyük ölçüde azaldı.
Ancak, artan finansman ihtiyacı karşılanmazsa bu kazanımların tehlikeye girebileceği belirtiliyor. Örneğin, DSÖ şu anda ülkelerden ve hayırseverlerden 7 milyar dolar talep ederken, Gavi 9 milyar dolar, Pandemi Fonu ise 2 milyar dolar arıyor.
Yardım Yorgunluğu ve Daralan Bütçeler
Küresel sağlık kurumları, yardım yorgunluğunu aşmak için yardımları sadece hayır işi olarak değil, bulaşıcı hastalıkların uluslararası sınırları aşan tehditlerine karşı bir yatırım olarak çerçeveliyor. Ancak, düşük bağış seviyeleri ve Afrika’daki ülkelerin borç yükleri, sağlık harcamalarını daha da karmaşık hale getiriyor.
Örneğin, Etiyopya kişi başına sağlığa sadece 8 dolar harcarken, borç faizine 26 dolar ayırmak zorunda kalıyor. Bu tablo, bağışçı ülkelerin sağlık sistemlerini yeniden yapılandırma konusundaki tartışmaları körüklüyor.
