Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023 yılı verilerine göre, genel devlet açığı 1 trilyon 272 milyar 714 milyon TL’ye çıktı ve Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’ya (GSYH) oranı yüzde 4,8’e yükseldi. Bu artışın temel nedenlerinden biri olarak, deprem yardımlarına yapılan büyük harcamalar gösterildi.
Genel Devlet Açığı Hızla Arttı
2022 yılında yüzde 2,1 olan genel devlet açığının GSYH‘ye oranı, 2023 yılında yüzde 4,8’e çıktı. TÜİK‘in açıkladığı bu verilere göre, genel devlet açığındaki bu büyük artışın ana nedenlerinden biri olarak hanehalkı ve işyerlerine yönelik deprem yardımları gösteriliyor. Depremlerin ardından merkezi devlet ve mahalli idareler açık verirken, sosyal güvenlik kurumları ise fazla verdi.
Deprem Vergileri Yeniden Gündemde
1999 Marmara Depremi‘nden sonra getirilen ve Özel İletişim Vergisi olarak bilinen deprem vergisi, 2023’teki Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası tekrar gündeme gelmişti. Motorlu Taşıtlar Vergisi’nin de bu yardımlara aktarılması kararı alınarak iki kez ödenmesine karar verilmişti. Ancak bu önlemler, 2023 yılı devlet açığının GSYH‘ye oranının yüzde 4,8’e çıkmasını engelleyemedi.
Devlet Harcamaları Artış Gösterdi
TÜİK verilerine göre, genel devletin toplam harcamaları 2023 yılında 9 trilyon 477 milyar 658 milyon TL’ye ulaştı. Bu harcamaların GSYH içindeki payı yüzde 35,7 olarak kaydedildi. Aynı dönemde genel devletin toplam gelirleri 8 trilyon 204 milyar 943 milyon TL’ye yükseldi ve gelirlerin GSYH içindeki payı yüzde 30,9 oldu.
Vergi Gelirleri ve Dağılımı
2023 yılında vergi gelirleri de ciddi bir artış gösterdi. Toplam vergi gelirleri 6 trilyon 656 milyar 251 milyon TL’ye yükseldi. Üretim ve ithalat üzerindeki vergilerin toplam vergi ve sosyal katkı gelirleri içindeki payı yüzde 48,2’ye çıkarken, gelir ve servet üzerindeki cari vergilerin payı yüzde 26,6’ya düştü. Sermaye vergilerinin payı ise yüzde 0,2 olarak kaydedildi.
Borç Stoku Düştü
2023 yılında genel devlet konsolide brüt borç stokunun GSYH‘ye oranı yüzde 29,3’e düştü. Bu gelişme, Türkiye’nin borç stokundaki iyileşmenin işareti olarak değerlendirildi.
