Antimikrobiyal Direnç (AMR) dünyada giderek büyüyen bir tehdit haline gelirken, Birleşmiş Milletler (BM) son toplantısında bu krize yönelik önemli adımlar attı. BM Üst Düzey Toplantısı, antibiyotik direncinden kaynaklanan ölümleri 2030 yılına kadar %10 azaltma taahhüdünde bulunurken, kritik bir maddenin son anda çıkarılması, tartışmaları da beraberinde getirdi. Özellikle hayvanlarda antibiyotik kullanımının azaltılmasıyla ilgili hedefin anlaşma metninden çıkarılması, çeşitli kesimlerden eleştirilere yol açtı.
Sessiz Salgın: Antimikrobiyal Direnç
Antimikrobiyal Direnç (AMR), bakterilerin, virüslerin ve mantarların ilaçlara karşı direnç geliştirmesi anlamına geliyor ve bu durum, tedavi edilebilen hastalıkların ölümcül hale gelmesine yol açıyor. Bu kriz, uzmanlar tarafından “sessiz, yavaş ilerleyen bir salgın” olarak tanımlanıyor. BM‘nin son bildirgesinde, 2050 yılına kadar ilaca dirençli bakterilerin yaklaşık 39 milyon insanın ölümüne neden olabileceği uyarısı yapıldı. Bu sebeple, ülkeler önümüzdeki altı yıl içinde bu ölümleri %10 oranında azaltmayı hedefliyor.
Eylem Planları ve Fonlama
BM’nin bu toplantısında alınan önemli kararlar arasında, ülkelerin AMR eylem planlarını güncellemeleri ve bu planların uygulanabilmesi için 100 milyon dolar toplanması da bulunuyor. Bu fon, düşük ve orta gelirli ülkelerin bu krizle mücadele etmesine katkıda bulunacak. Ayrıca, Dünya Sağlık Örgütü (WHO), BM Çevre Programı (UNEP), Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü‘nden (WOAH) oluşan bir dörtlü sekreteryanın AMR müdahalesini küresel çapta koordine edeceği resmileştirildi.
Hayvanlarda Antibiyotik Kullanımına Karşı Direnç
Ancak toplantının en tartışmalı kısmı, hayvanlarda antibiyotik kullanımının %30 azaltılmasına yönelik hedefin nihai metinden çıkarılması oldu. Et üreticisi ülkeler ve çiftlik endüstrisi lobileri, bu hedefe karşı çıkarak, hayvanlarda antibiyotik kullanımının sınırlanmasının üretimi olumsuz etkileyeceğini savundu. Oysa uzmanlar, hayvancılıkta kullanılan antibiyotiklerin küresel antibiyotik satışlarının %73’ünü oluşturduğunu ve bu durumun insan sağlığı üzerinde ciddi tehditler yarattığını belirtiyor.
Eleştirmenler, bu maddenin anlaşmadan çıkarılmasını büyük bir eksiklik olarak değerlendiriyor. Hayvanlarda kullanılan antibiyotikler, insan sağlığı üzerinde doğrudan etkili ve bu yüzden antibiyotik direnci sorununun çözülmesi için önemli bir adım olarak görülüyor. Ancak, çiftlik endüstrisinin lobileri, bu tür önlemlerin uygulanmasını zorlaştırıyor.
Ülkelerin Eylem Planları Yetersiz
Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Dr. Tedros Ghebreyesus, bu konuda önemli uyarılarda bulundu. Ghebreyesus, “Hiçbir ülke bu tehdide karşı bağışık değildir” diyerek, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerin bu yükü daha ağır taşıdığını vurguladı. Ayrıca, ülkelerin %90’ı AMR eylem planları geliştirmiş olsa da, yalnızca %11’i bu planları uygulamak için gerekli bütçeyi ayırmış durumda. Bu durum, krizin çözümü için daha fazla finansman ve uluslararası işbirliği gerektiğini ortaya koyuyor.
Gelecek İçin Atılacak Adımlar
Dünya Sağlık Örgütü, bu konuda gelecekte yapılacak çalışmalar için büyük bir adım atacağını duyurdu. 2026 yılına kadar, AMR konusundaki on yıllık küresel strateji güncellenecek. Ayrıca, WHO, gelecek yıla kadar AMR konusunda eylem için kanıtları sentezleyen bir rapor hazırlamak üzere bağımsız bir panel kuracak. Bu panelin ortaya koyacağı veriler, gelecekte alınacak kararlar için kritik bir rol oynayacak.
Küresel Ölçekte Bir Tehdit
Antimikrobiyal direnç, yalnızca bir ülkenin veya bölgenin değil, küresel bir tehdit olarak karşımıza çıkıyor. The Lancet‘te yayınlanan raporlara göre, 2021 yılında ilaca dirençli bakteriler dünya genelinde yaklaşık 1,14 milyon kişinin ölümüneyol açtı. Bu bakteriler, aynı zamanda 4,71 milyon ölümle bir şekilde ilişkili olduğu tahmin edilen ciddi bir kriz haline geldi.
Bu kriz, yalnızca insan sağlığını değil, aynı zamanda hayvancılık, çevre ve gıda güvenliğini de tehdit ediyor. Bu yüzden, BM’nin aldığı kararlar büyük önem taşıyor, ancak lobiler ve endüstri baskıları, bu kararların uygulanabilirliğini zorlaştırıyor.
