Anadolu’nun düşman işgalinden kurtarılması ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 29 Ekim 1923’te cumhuriyeti ilan etmesi, ülke tarihinde yeni bir dönemin başlangıcını simgeliyor. “Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir” ilkesi, devletin yönetim anlayışına yerleşirken, Mustafa Kemal Atatürk’ün “En büyük eserim” olarak tanımladığı Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlık meşalesi halen yanmaya devam ediyor.
Cumhuriyet Yolunda İlk Adımlar
Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak bağımsızlık yolunda ilk adımı attı. Lozan Antlaşması ile 24 Temmuz 1923’te yeni Türk devleti uluslararası alanda tanındı. 13 Ekim 1923’te Ankara Türkiye’nin başkenti ilan edilirken, devletin yönetim şeklinin belirlenmesi artık kaçınılmazdı.
27 Ekim 1923’te, hükümet kriziyle birlikte çözüm arayışı hız kazandı. Mustafa Kemal Paşa, 28 Ekim akşamı Çankaya Köşkü’nde bir araya geldiği arkadaşlarına tarihi kararını açıkladı: “Yarın cumhuriyet ilan edeceğiz.”
Cumhuriyet İlanı: Egemenlik Milletindir
28 Ekim 1923 gecesi alınan bu karar, 29 Ekim 1923’te saat 20.30’da TBMM’de yapılan oylama ile hayata geçirildi. “Yaşasın Cumhuriyet!” sesleriyle duyurulan bu karar, Türkiye’nin yönetim şeklinin “Cumhuriyet” olarak belirlenmesini sağladı. Cumhurbaşkanı seçimine geçildiğinde, 158 milletvekilinin tamamı oy birliğiyle Gazi Mustafa Kemal Paşa’yı Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı olarak seçti.
Bu tarihi anda kürsüye çıkan Atatürk, “Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır” sözleriyle yeni dönemin umut dolu müjdesini verdi. Yeni rejimle birlikte, başbakanlık sistemine geçildi; cumhurbaşkanı başbakanı atayacak, başbakan da bakanlarını seçip onaya sunacaktı. Bu düzenleme ile Meclis Hükümeti Sistemi sona erdi ve parlamenter sisteme geçiş yapıldı.
Cumhuriyetin İlk Kutlamaları ve Resmi Bayram Olması
Türk halkı, 29 Ekim gecesi ve 30 Ekim 1923’te cumhuriyetin ilanını büyük bir coşku ile kutladı. 26 Ekim 1924’te yayımlanan kararname ile 29 Ekim, 101 pare top atışı ve çeşitli etkinliklerle kutlanmak üzere planlandı. Bu kutlamalarla birlikte, 29 Ekim Türk milleti için yeni bir bayram olarak kutlanmaya başlandı.
2 Şubat 1925’te TBMM’ye sunulan teklif ile 29 Ekim’in “milli bayram” olması önerildi ve 19 Nisan’da kabul edilmesiyle, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş günü olarak milli bayram ilan edildi.
Türkiye Cumhuriyeti’nin 101. Yılında Cumhuriyet Coşkusu
2024 itibarıyla Türkiye Cumhuriyeti, 101. yılını inanç ve coşkuyla kutluyor. Mustafa Kemal Atatürk’ün ileri görüşlülüğü ve Türk milletinin azmi ile kurulan Cumhuriyet, ilk günkü bağımsızlık ruhuyla dimdik ayakta. Cumhuriyet Bayramı’nda Türk halkı, ülkenin modern ve çağdaş yapısını kutlayarak Atatürk’ün mirasına sahip çıkmaya devam ediyor.
