Bundan 90 yıl önce, yani 1934 yılında, ABD Hazine Bakanlığı tarafından tam 42 bin adet 100.000 dolarlık banknot basıldı. Evet, yanlış duymadınız; değeri 100.000 dolar olan bir kâğıt para! Ancak bu banknotu cüzdanınızda taşımak ya da ona sahip olmak sadece bir hayalden ibaret. Peki, bugüne kadar basılmış en yüksek değerli Amerikan doları neden kullanılamıyor? İşte sırrı.
ABD doları, küresel ekonomide büyük bir öneme sahip. Dünya merkez bankalarının rezervlerinde en çok tutulan para birimi olan dolar, küresel ticarette de en yaygın kullanılan para birimi. Bugün dolaşımdaki dolar banknotları genellikle 1, 5, 10, 20, 50 ve 100 dolar şeklinde. Ancak Amerika, bir zamanlar tam 100.000 dolarlık banknotlar da bastı. Bu banknotların ilginç hikayesi, 1934 yılında, Büyük Buhran sonrasında başladı.
Neden Hiç Kimse Sahip Olamadı?
Büyük Buhran sonrası ABD hükümeti, ekonomiyi yeniden yapılandırmak için olağanüstü çözümler geliştirdi. Bu süreçte, Federal Rezerv, bankalar ve ABD Hazinesi arasındaki büyük ölçekli işlemleri kolaylaştırmak için 100.000 dolarlık banknotları dolaşıma soktu. Ancak bu banknotlar sıradan vatandaşlar için değil, sadece banka içi muhasebe işlemlerinde kullanılmak üzere tasarlandı. Woodrow Wilson‘ın portresini taşıyan bu banknotlar, 1934 yılında basılan altın sertifikalar serisinin bir parçasıydı.
Bu nedenle, tarihte basılmış en yüksek değerli Amerikan doları olarak kayda geçmesine rağmen, bu banknot hiç kimsenin cüzdanında ya da kasasında yer almadı. ABD hükümeti bu banknotları hâlâ kendi mülkiyetinde kabul ediyor ve özel mülkiyete geçmesini yasalarla engelliyor. Başka bir deyişle, sıradan bir vatandaşın bu banknota sahip olması illegal.
100.000 Dolarlık Banknotlar Hala Mevcut mu?
Bugün bu nadir banknotlardan bazıları, meraklıların görmesi için Washington’daki Ulusal Amerikan Tarihi Müzesi‘nde sergileniyor. Hem nadirliği hem de kullanım amacıyla diğer tüm banknotlardan ayrılan bu eşsiz para, bugüne kadar basılmış en yüksek değerli Amerikan doları banknotu olarak tarihe geçti.
Hiç Yıpranmayan Kanada Doları
Banknot basımı konusunda bir diğer ilginç gelişme ise Kanada doları ile ilgili. Polimer malzeme ile üretilen Kanada doları, su geçirmez ve yırtılmaya karşı oldukça dayanıklı. Polimer, uzun ömürlü yapısıyla normal kâğıt paralara kıyasla iki ila beş kat daha dayanıklı. Ayrıca, polimer banknotlar sahtecilik girişimlerini de neredeyse imkânsız hale getiriyor.
Polimer banknotların bir diğer avantajı ise çevre dostu olmaları. Daha uzun süre dayandıkları için sık sık değiştirilme gereksinimi duyulmuyor, bu da daha az kâğıt israfı ve çevresel ayak izi anlamına geliyor.
Türkiye’de Durum Ne?
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), basılan Türk lirası banknotlarının yüzde 100 pamuk elyafındanüretildiğini belirtiyor. Pamuk elyafı kullanımı, banknotların dayanıklılığını artırırken, TL’nin yanı sıra euro ve ABD doları da benzer baskı özelliklerine sahip. Polimer malzeme yerine pamuk elyafının tercih edilmesi, ülkelerin teknolojik tercihlerine göre değişiklik gösteriyor.
Polimer banknot kullanımına geçen ülkeler arasında Bangladeş, Brezilya, Çin, Romanya ve Yeni Zelanda gibi ülkeler yer alıyor. Türkiye, şimdilik bu teknolojiyi kullanmıyor olsa da, dünyada birçok ülke polimer banknotların sunduğu avantajlardan yararlanıyor.
