Avrupa Birliği (AB) Adalet Divanı, Malta’nın uzun süredir tartışma konusu olan altın pasaport uygulamasını durdurmasına hükmetti. “Yatırım karşılığı vatandaşlık” modeliyle para karşılığı verilen AB pasaportları, mahkeme kararıyla artık tarihe karışıyor.

Mahkemeden Altın Pasaporta Net Mesaj

AB’nin en yüksek yargı organı olan Adalet Divanı, 29 Eylül 2022 tarihinde AB Komisyonu tarafından açılan davada Malta’nın altın pasaport uygulamasını sona erdirmesi gerektiğine karar verdi. Mahkeme, bir üye devletin vatandaşlık statüsünü ticarileştirmenin, AB Anlaşmaları’nda yer alan temel statü kavramıyla bağdaşmadığını belirtti.

Gerekçeli kararda ayrıca, vatandaşlık kazanımında ödeme yapmanın tek başına yeterli bir kriter olamayacağı açıkça vurgulandı. Bu kararla birlikte, para karşılığı AB vatandaşlığı elde etmenin hukuken önü kapandı.

İhlal Süreci Malta’ya Yönelik Başlatılmıştı

AB Komisyonu, Malta’ya karşı 20 Ekim 2020 tarihinde söz konusu uygulama nedeniyle bir ihlal süreci başlatmıştı. Malta’nın, Rusya’nın Ukrayna’ya başlattığı savaş sonrası Rus ve Belarus vatandaşları için altın pasaport uygulamasını askıya almasına rağmen, diğer ülke vatandaşları için bu sistemi sürdürdüğü ifade edilmişti.

Bu durum, AB ilkelerine ve hukukuna aykırı bulundu ve Komisyon tarafından Adalet Divanı’na taşındı.

AB Vatandaşlığı Neden Bu Kadar Önemli?

Bir AB üyesi ülkenin vatandaşlığını elde eden birey, aynı zamanda AB vatandaşı sayılıyor. Bu statü, kişilere serbest dolaşım hakkı, AB iç pazarına erişim, Avrupa Parlamentosu seçimlerinde oy kullanma gibi önemli haklar sağlıyor.

Dolayısıyla, altın pasaport uygulaması yalnızca ulusal değil, aynı zamanda AB düzeyinde de ciddi haklar ve ayrıcalıklar sunuyor. Bu ayrıcalıkların ticarete konu edilmesi, AB’nin demokratik ve hukuki yapısına zarar verdiği gerekçesiyle eleştiriliyordu.

130 Bin Kişi Yararlanmıştı

AB Komisyonu verilerine göre, 2011-2019 döneminde Malta, Bulgaristan ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi gibi ülkelerden 130 bin kişi bu programlardan faydalandı. Bu süreçte, ilgili ülkeler toplamda 21,8 milyar avro gelir elde etti.

Ancak, zamanla diğer ülkeler yatırım yoluyla vatandaşlık uygulamasına son verirken, Malta’nın bu sistemi devam ettirmesi eleştirilerin odağında yer aldı.

Yatırım Karşılığı Oturum İzinleri Ayrı Değerlendiriliyor

Altın pasaport uygulamasının yanı sıra, AB içinde 12 ülke hâlâ farklı şartlarla yatırım karşılığı oturum izni veriyor. Ancak bu izinler, doğrudan vatandaşlık hakkı tanımadığı için ayrı bir hukukî statüde değerlendiriliyor.

Yine de AB Komisyonu, bu uygulamaların da sıkı denetim altında tutulması gerektiğini savunuyor.