Türkiye’nin topraklarında bir zamanlar bolca yetişen ve Safranbolu‘ya adını veren safran, yıllar içinde azalmıştı. Ancak Tarım ve Orman Bakanlığı‘nın yürüttüğü projelerle birlikte bu değerli baharatın yeniden üretimine büyük bir ivme kazandırıldı. Safran, hem ekonomik değeriyle hem de kültürel geçmişiyle yeniden dünya devleriyle rekabet edebilecek düzeye gelmek için hedefleniyor.
Safranın Piyasa Değeri Altınla Yarışıyor
Topraktan çıkan bitkiler arasında piyasa değeri en yüksek olanlardan biri olan safran, gramı ortalama 30 euro fiyatla alıcı buluyor. Değeri o kadar yüksek ki, zaman zaman altın ile kıyaslanıyor. Safran, zerde, safranlı pilav gibi geleneksel Türk mutfağının yanı sıra İspanya’nın ünlü paella yemeğinde de önemli bir yere sahip. Ayrıca tarih boyunca kumaş boyamaiçin kullanılan bu bitki, saray kıyafetlerinde ve halı dokumalarında da yer bulmuş.
Safran Üretiminde Hedef Büyük
Safran, dünya çapında en pahalı baharat olarak biliniyor. Orta Doğu ve Anadolu’ya Türkler tarafından getirildiğine inanılan bu bitki, Osmanlı döneminde oldukça yaygın olarak üretiliyordu. Ancak zamanla üretimi azaldı ve neredeyse yok olma noktasına geldi. Türkiye’nin Safranbolu şehri, bu değerli bitkiye adını verirken, üretimin yeniden canlandırılması için Tarım ve Orman Bakanlığı harekete geçti.
Dünya Safran Piyasasına İran Hakim
Safran üretiminde dünya lideri olan İran, bu alanda büyük bir döviz girdisi sağlıyor. İran’ın ardından Hindistan ve Yunanistan geliyor. İspanya, Afganistan, Pakistan, Fas, İtalya ve Azerbaycan da safran üreten ülkeler arasında. Türkiye ise 2000’li yılların başlarına kadar 31 ilde küçük çaplı safran üretimi yapıyordu.
Safranın Sağlık Alanındaki Potansiyeli
Safran, sadece mutfaklarda değil, aynı zamanda kozmetik, ilaç ve gıda sanayiinde de kullanılıyor. Ayrıca, göz hastalıkları, alzheimer, parkinson gibi hastalıkların tedavisi üzerine yapılan araştırmalarla da bu değerli bitki dikkat çekiyor. Safran bitkisinin çiçeğindeki üç parçalı dişi organ (stigma), kurutularak kullanılıyor. Safran, tohumdan değil, soğandan yetiştiriliyor ve her soğan 1-14 çiçek verebiliyor. Bu da bitkinin neden bu kadar değerli olduğunu açıklıyor.
Türkiye’de Safran Üretimi Artıyor
Türkiye’nin farklı bölgelerinde üzüm yetiştirilen her yerde safran üretimi yapılabiliyor. Bu da safranın ülkenin neredeyse her yerine yayılabileceği anlamına geliyor. En çok Karabük’ün Safranbolu ilçesinde yetişen bu değerli bitki, son yıllarda Eskişehir‘de de büyük bir gelişme gösterdi. Türkiye’de şu anda yaklaşık 500 dekar alanda safran üretimi yapılıyor.
Safrana Talep Artıyor
2023 yılında Türkiye, bin 36 ton safran ithal ederken, 3 bin 406 ton safran ihraç etti. 2024‘ün ilk 8 ayında ise 641 tonithalat yapılırken, 2 bin 679 ton ihracat gerçekleştirildi. En büyük talep ise Fransa, Almanya ve Kuveyt’ten geldi.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Desteği
Tarım ve Orman Bakanlığı, safran üretiminin artırılması için projeler yürütmeye ve destekler vermeye devam ediyor. Dekar başına 138 lira mazot ve gübre desteği sağlanırken, 110-155 lira arasında iyi tarım uygulamaları desteği, 200 lirada küçük aile işletmesi desteği veriliyor. Ayrıca dikim, işleme, kurutma ve paketleme için de tesis inşaatına yüzde 50 oranında destek sağlanıyor.
Eskişehir’in Tescilli Safranı: Karaarslan
Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü‘nde 2003 yılında başlatılan çalışmalar sonucu Karaarslan adı verilen safran türü, 2014 yılında tescillendi. Bu tür, Türkiye’nin ilk tescilli safranı olarak büyük bir başarı elde etti. Ayrıca, farklı şehirlerde yürütülen “Kadın Eliyle Safran Yetiştiriciliği” gibi projeler de kadın üreticilerin safran yetiştirmesini teşvik ediyor.
Safranın daha geniş alanlarda üretilmesi için eğitim programları düzenleniyor ve bakanlık, bu alanda gerekli olan safran soğanlarını da sağlıyor.
Safran, Türkiye’nin tarihsel ve kültürel mirasında önemli bir yere sahip. Tarım ve Orman Bakanlığı‘nın yürüttüğü projeler ve verilen desteklerle birlikte, bu değerli bitkinin dünya devleriyle rekabet edebilecek seviyeye ulaşması hedefleniyor. Türkiye, safranın üretimini artırarak, dünya pazarındaki yerini güçlendirmeye kararlı.
