2019 yılında Türkiye ile Trablus merkezli Ulusal Mutabakat Hükümeti arasında imzalanan deniz yetki alanları anlaşması, Libya’nın doğusundaki Temsilciler Meclisi tarafından o dönem reddedilmişti. Ancak aradan geçen altı yılın ardından, söz konusu meclisin bu anlaşmayı onaylama ihtimali güç kazandı. Özellikle Yunanistan ve Mısır gibi bölge ülkelerinin büyük tepki gösterdiği bu gelişme, yalnızca sembolik değil, aynı zamanda jeopolitik anlamda da kritik sonuçlar doğurabilir.
Anlaşmanın onaylanması, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki sismik arama ve sondaj faaliyetlerini, Libya içinde bir iç kriz yaratmadan sürdürebilmesine olanak tanıyabilir. Bu adım, Ankara ile doğu Libya yönetimi arasında yıllardır süren gerginliğin yumuşadığına işaret ediyor.
Ankara ve Tobruk arasında yeni dönem mi başlıyor?
Uzun yıllar boyunca Trablus yönetimini destekleyen Türkiye, son dönemde Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi ile de ilişkilerini geliştirme yoluna gitti. Meclis Başkanı Akile Salih’in 2023 yılında Ankara’ya yaptığı ziyaret ve Saddam Hafter gibi kilit isimlerin Türkiye temasları, bu yeni dönemin sinyallerini verdi.
Haziran 2025’te Hafter’e bağlı komutanların Ankara’da Milli Savunma Bakanlığı ile görüşmesi, teknik iş birliğinin de gündeme alındığını gösterdi. Bu temaslar sonucunda, deniz yetki alanları anlaşmasının yeniden gündeme gelmesi ve bir komisyon kurulması, Ankara’nın doğu Libya ile diplomatik açılımında önemli bir adım oldu.
Eski İngiltere büyükelçisi Peter Millett’e göre, bu anlaşmanın onaylanması, ticari ve siyasi avantajlar kadar, taraflar arasında stratejik iş birliğinin derinleştiğini gösteriyor. Anlaşmanın hayata geçirilmesi, Türkiye açısından Doğu Libya’daki aktörlerle uzun vadeli ilişkiler kurma fırsatı yaratabilir.
Yunanistan ve Mısır neden bu anlaşmaya karşı çıkıyor?
Türkiye ile Libya arasında imzalanan deniz yetki anlaşması, Yunanistan ve Mısır gibi bölge ülkeleri tarafından sert şekilde eleştiriliyor. Yunanistan, adalardan başlayan deniz yetki alanları görüşünü savunurken, Türkiye bu görüşü reddederek kıta sahanlığı üzerinden yeni bir sınır çizmişti. Bu da, Yunanistan’ın münhasır ekonomik bölgesine müdahale olarak yorumlandı.
Öte yandan Mısır, hem Yunanistan hem de Güney Kıbrıs ve İsrail ile enerji iş birlikleri yürüterek Doğu Akdeniz’deki çıkarlarını korumaya çalışıyor. Türkiye’nin TPAO üzerinden Trablus’taki Ulusal Petrol Şirketi ile Haziran ayında yaptığı sismik arama anlaşması da Mısır tarafından “egemenlik ihlali” olarak değerlendirildi.
Alman araştırmacı Nebahat Tanrıverdi Yaşar, bu durumun sadece enerji rekabeti değil, aynı zamanda bir dış politika dengelemesi anlamına geldiğini ifade ediyor. Doğu Libya’nın bu süreçte hem Türkiye’ye hem de Batılı aktörlere karşı elini güçlendirmek istediği görülüyor.
Anlaşma onaylanırsa ne olur? Bölgeyi neler bekliyor?
Eğer Libya Temsilciler Meclisi anlaşmayı onaylarsa, bu durum 2019’dan beri “askıda” kalan sürece meşru bir zemin kazandıracak. 2021’de Libya Temyiz Mahkemesi’nin askıya aldığı anlaşma, artık resmiyet kazanarak Türkiye-Libya ilişkilerindeki tartışmalı alanları azaltabilir.
Ancak bu durum, yeni bölgesel gerilimlerin de kapısını aralayabilir. Yunanistan ve Mısır, bu gelişmeyi kendi çıkarlarına tehdit olarak görebilir ve farklı siyasi hamlelerde bulunabilirler. Özellikle Yunanistan’ın Bingazi’ye düzenlediği son ziyaret, bu rahatsızlığın boyutunu gösteriyor.
Tanrıverdi Yaşar, bu sürecin Türkiye-Mısır ilişkilerini test edebileceğini, hatta yeni diplomatik sınavların yaşanabileceğini belirtiyor. Peter Millett ise, anlaşmanın resmen onaylanmasından çok, “onaylama tehdidinin” diplomatik bir koz olarak kullanılmasının daha etkili olduğunu ifade ediyor. Bu bakış açısına göre, Libya’nın doğusundaki yönetim, bu anlaşmayı hem Türkiye hem de bölgedeki diğer aktörlerle pazarlık unsuru olarak kullanmaya devam edecek.
Sonuç olarak…
Libya’daki Temsilciler Meclisi’nin Türkiye ile imzalanan anlaşmayı onaylaması, sadece Libya iç siyaseti açısından değil, Doğu Akdeniz’deki denge açısından da kritik bir gelişme olacak. Türkiye’nin bölgedeki enerji politikalarına ivme kazandırabilecek bu adım, aynı zamanda bölgesel aktörlerle yeni diplomatik dengeleri de beraberinde getirecek.
