Türkiye’nin çeşitli şehirlerinden gelen haberler, meningokok menenjit vakalarında ciddi bir artış yaşandığını ortaya koyuyor. Türk Tabipleri Birliği, İstanbul ve Kocaeli’de çocuk ölümlerinin yaşandığını duyurarak Sağlık Bakanlığı’nı açıklama yapmaya çağırdı. Ancak bakanlık bu çağrılara henüz yanıt vermedi. Bağımsız kaynaklardan doğrulama gelmemiş olsa da artan vaka iddiaları toplumda kaygıyı artırıyor.
Meningokok Menenjit Nedir, Nasıl Yayılır?
Meningokok bakterisi, beyin zarı ve omurilikte enfeksiyona yol açan ciddi bir mikroorganizma. Solunum yoluyla bulaşan bu bakteri, özellikle bebekler, küçük çocuklar ve bağışıklık sistemi zayıf bireylerde ölümcül sonuçlara neden olabiliyor. Kalabalık ortamlar, bulaş riskini katbekat artırıyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 3 ila 12 ay arası bebeklerin en büyük risk grubunda olduğunu vurguluyor.
Belirtiler arasında ani ateş, ense sertliği, baş ağrısı, bulantı, kusma, ışığa duyarlılık ve bilinç değişikliği bulunuyor. Bebeklerde ise huzursuzluk, beslenme güçlüğü ve bıngıldakta şişlik gibi daha farklı semptomlar gözlenebiliyor.
Türkiye’de Aşı Neden Hâlâ Ulusal Takvimde Yok?
Meningokok menenjite karşı en güçlü korunma yöntemi aşı. Ancak Türkiye’de bu aşı, 2025 yılı itibarıyla güncellenen Ulusal Aşı Takvimi‘nde hâlâ yer almıyor. Bu, uzmanlar ve hekimler arasında ciddi bir tartışma konusu.
Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, bu durumun tamamen ekonomik nedenlere dayandığını savunuyor. Ceyhan, eczanelerde satılan aşının tek dozunun 3 bin TL civarında olduğunu ve bu nedenle ailelerin çocuklarına aşı yaptıramadığını ifade ediyor.
Ayrıcalıklı Gruplara Ücretsiz Aşı, Çocuklara Yok
Tuhaf olan şu: Türkiye’de askerlik görevine başlayan bireylere Milli Savunma Bakanlığı tarafından meningokok aşısı ücretsiz olarak uygulanıyor. Ayrıca Hac veya Umre ziyareti öncesinde bu aşı yine ücretsiz yapılıyor. Ancak vakaların en sık görüldüğü grup olan küçük çocuklar için aynı devlet politikası geçerli değil.
Prof. Ceyhan, eğer meningokok aşısı toplumsal aşı programına dahil edilseydi, vakaların %90 ila %100 oranında engellenebileceğini belirtiyor. Bu iddia, koruyucu sağlık politikalarının önemini bir kez daha gözler önüne seriyor.
Toplum Sağlığı Piyasa Koşullarına Teslim Edildi
Türk Tabipleri Birliği’nden Dr. Emrah Kırımlı, ailenin tek başına bu yükün altına girmesinin adaletsiz ve sağlıksız bir sistem doğurduğunu ifade ediyor. “Devlet bu aşıları toplu alımla çok daha ucuza temin edebilir. Ama bunun yerine aileler, serbest piyasa koşullarında mücadele etmek zorunda bırakılıyor,” diyor.
Dr. Kırımlı’ya göre bu aşı ücretsiz ve yaygınlaştırılmış şekilde sunulmadığı sürece, önlenebilir ölümler devam edecek. Aile hekimlerinin bu aşıyı öneremediğini çünkü maddi yükünün çok yüksek olduğunu da sözlerine ekliyor.
Gerçek Vaka Sayısı Bilinmiyor
Sağlık Bakanlığı tarafından meningokok menenjitin “sporadik” yani dağınık ve tekil vakalar şeklinde görüldüğü belirtiliyor. Ancak uzmanlar, her yıl Türkiye’de yaklaşık 1.500 vaka ve 350 ölüm yaşandığını tahmin ediyor. Bu rakamlar resmî olarak teyit edilmese de, sahadan gelen gözlemlerle destekleniyor.
Ayrıca hastalık geçiren bireylerin %10-15’i hayatını kaybederken, %11-19’u kalıcı hasarlarla yaşamına devam etmek zorunda kalıyor. Bu oranlar, önleyici politikalara daha fazla önem verilmesi gerektiğini açıkça gösteriyor.
Dünya Genelinde Yayılım ve Risk Bölgeleri
Afrika’nın menenjit kuşağı olarak adlandırılan Senegal’den Etiyopya’ya kadar uzanan bölgeler, hastalığın en yaygın olduğu coğrafyalar arasında yer alıyor. Ayrıca DSÖ’nün raporuna göre, Mart 2025’te Suudi Arabistan’da 11 vaka, Umre’den dönen 6 kişide daha enfeksiyon görüldü. Türkiye, bu hastalık için uluslararası bildirimi zorunlu ülkeler arasında yer alıyor.
