Fildişi Sahili’nde artan çevresel baskılar ve ekonomik zorluklar, küresel çikolata endüstrisini tehdit ediyor. Dünyanın en büyük kakao üreticisi konumundaki bu Batı Afrika ülkesinde üreticiler, iklim değişikliği, düşük piyasa fiyatları ve adil olmayan ticaret koşulları nedeniyle ciddi bir krizle karşı karşıya. Eğer önlem alınmazsa, 2030 yılına kadar kakao ağaçlarının büyük ölçüde yok olacağı öngörülüyor.

Verimlilik Düşüyor, Alternatif Ürünlere Geçiliyor

Kakao üretiminin kalbi olan Bafing-Tonkpi bölgesinde, faaliyet gösteren Yeyasso Kooperatifi, üretimde dramatik bir düşüş yaşandığını açıkladı. Kooperatifin verilerine göre, yaklaşık 5 bin çiftçinin elde ettiği kakao miktarı son yıllarda %30 oranında azaldı. Bu kayıplar, birçok çiftçinin kauçuk ve palmiye üretimine yönelmesine neden oldu.

Kooperatif yetkilisi Biabate Posseni, iklimsel belirsizliklerin üretimi olumsuz etkilediğini belirtti. “Yağmur mevsimleri gecikiyor, güneşli dönemlerde ise beklenmedik sağanaklar görülüyor. Eğer bu şekilde devam ederse, 2030’da kakao ağaçlarımız tamamen yok olabilir,” dedi.

İklim Krizi Yetmedi, Virüsler de Yayıldı

Kakao üreticilerini tehdit eden tek sorun iklim değişikliği değil. Aynı zamanda “şişkin sürgün hastalığı” gibi viral enfeksiyonlar da üretim alanlarını tahrip ediyor. Çiftçi Fabrice Flan, 2016 yılında bu virüs nedeniyle dört hektarlık arazisini kaybettiğini söyledi. “Tüm geçim kaynağım elimden gitti,” diyerek durumun vahametini özetledi.

Bakanlık Harekete Geçti: Agroforestry ve Dijital Takip

Fildişi Sahili Tarım Bakanlığı, sürdürülebilirlik için bir dizi reformu hayata geçiriyor. Bakanlık yetkilisi Thomas Adei, üreticilerin kakao tarlalarına gölgelik sağlayacak ağaçlar dikmeye teşvik edildiğini ifade etti. Aynı zamanda Avrupa Birliği’nin ormansızlaşmayla mücadele yasaları çerçevesinde, üreticilere ait veriler dijital sistemlerde kayıt altına alınacak ve her çiftçiye özel kimlik kartları verilecek.

Fairtrade Modeli Umut Işığı Olabilir mi?

Çözüm arayışları içinde dikkat çeken bir adım da, Yeyasso Kooperatifi ile İngiltere merkezli süpermarket zinciri M&S iş birliğinde geliştirilen “Ortak Etki” (Shared Impact) adlı Fairtrade programı oldu. Bu pilot proje, uzun vadeli tedarik zinciri anlaşmalarıyla üreticilere daha fazla prim ödemesi sağlamayı ve çevresel projeleri desteklemeyi hedefliyor.

Kooperatif Başkanı Doumbia Abou Zeid, “Fairtrade kapsamında sattığımız kakao oranını yüzde 20’den yüzde 40’a çıkarmayı hedefliyoruz,” dedi. Fairtrade Vakfı Ortaklıklar Direktörü Kerrina Thorogood ise bu modelin sürdürülebilir kalkınma için güçlü bir temel sunduğunu belirtti: “Şirketlerin birlikte hareket etmesi, daha geniş çaplı ve kalıcı çözümler getirebilir.”