Avrupa Birliği (AB) genelinde hukukun üstünlüğü alanındaki gerileme devam ediyor. Avrupa için Sivil Özgürlükler Birliği tarafından yayımlanan son rapora göre, AB’de adalet sistemi, yolsuzlukla mücadele ve medya özgürlüğü konusunda kalıcı ve sistemik zorluklar yaşanıyor.

Hukukun Üstünlüğü İhlalleri Yaygınlaşıyor

Pazartesi günü yayımlanan “Hukukun Üstünlüğü Raporu”, AB’nin birçok üye ülkesinde hukukun üstünlüğü ilkesine yönelik ciddi meydan okumalarla karşılaştığını ortaya koyuyor. Raporda, hukukun üstünlüğünün adalet sistemi, yolsuzlukla mücadele, medya özgürlüğü ve sivil alan gibi temel alanlarda kötüleştiği belirtiliyor.

Özellikle İtalya, Slovakya, Romanya ve Macaristan gibi ülkelerde hukukun üstünlüğü gerilemeye devam ediyor. Avrupa Birliği’nin, bu gerilemeyi durdurmaya yönelik yeterince güçlü tepkiler vermediği ifade ediliyor.

Viktor Z. Kazai, Avrupa Sivil Özgürlükler Birliği’nin kıdemli hukukun üstünlüğü uzmanı, “Hukukun üstünlüğü ihlallerine göz yumulması, hükümet liderlerini bu ihlalleri daha da kötüleştirmeye teşvik ediyor.” şeklinde açıklama yaptı.

Ülkeler Farklı Kategorilere Ayrıldı

Rapor, AB ülkelerinin hukukun üstünlüğü alanındaki durumlarını üç ana grupta değerlendirdi:

• Durağan Ülkeler: Bu ülkeler, hukukun üstünlüğü göstergelerinde çok az ilerleme kaydetmiş ya da hiç ilerleme kaydetmemiştir. Yunanistan, İrlanda, Malta, Hollanda ve İspanya bu grupta yer alıyor.
• Hukukun Üstünlüğünde Kayma Yaşayan Ülkeler: Bu ülkeler, Belçika, Fransa, Almanya ve İsveç gibi model demokrasilerdir ancak belirli alanlarda düşüşler göstermiştir.
• İmhacı Ülkeler: Bu ülkeler, hukukun üstünlüğünü kasıtlı olarak zayıflatmaya yönelik adımlar atmaktadır. İtalya, Bulgaristan, Hırvatistan, Romanya ve Slovakya bu grupta yer alırken, Macaristan ise en zayıf halka olarak tespit edilmiştir.

Medya Özgürlüğü ve Sivil Alanlar Daralıyor

Raporda, medya özgürlüğü ve sivil alanların daralmasına dikkat çekildi. Özellikle, gazeteciler artan taciz ve yasal zorluklarla karşı karşıya kalırken, hükümetler sivil toplum ve ifade özgürlüğü konusunda baskı yapmaktadır. Siyasi etkinin düzenleyici kurumların bağımsızlığını tehlikeye atması ve medyanın çoğulculuğunun bastırılması nedeniyle medya özgürlüğü birçok ülkede tehdit altında olmaya devam etmektedir.

Ayrıca, yayılan karalama kampanyaları, hükümetleri barışçıl protesto hakkı, toplanma ve örgütlenme özgürlüğünü kısıtlayan yasaları kabul etmeye teşvik etmektedir.

Uluslararası Zorluklar ve Aşırı Sağ Popülizmin Yükselişi

Raporda, aşırı sağ popülizmin yükselmesinin ve küresel çatışmaların Avrupa’daki hukukun üstünlüğü krizini derinleştirdiği vurgulanıyor. Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı ve transatlantik desteğin azalması, AB’nin siyasi direncini zorluyor.

Ayrıca, AB’nin dış politikada daha katı göç yasaları ve artan ayrımcılıkla karşı karşıya olduğu ifade edilmiştir. AB’nin hukukun üstünlüğü mekanizmalarının zayıflaması, liberal olmayan eğilimlerin güçlenmesine yol açmaktadır.

AB İçindeki Hukukun Üstünlüğü Zorlukları

Raporun yazarları, Avrupa Komisyonu’nun hukukun üstünlüğünü uygulamak için daha güçlü mekanizmalar geliştirmesi gerektiğine dikkat çekti. 7. Madde ihlal davaları ve bütçe koşulluluğu gibi mekanizmaların etkin kullanılması gerektiği ifade edilmektedir.

Avrupa’nın geleceği için önemli bir adım atılması gerektiği vurgulanan raporda, kararlı adımlar atılmadığı takdirde AB’nin demokratik erozyon, iç bölünme ve küresel konumunun zayıflaması riskiyle karşı karşıya kalacağı belirtiliyor.