İran, başkenti Tahran‘ı taşımayı ciddi şekilde tartışıyor. Bunun temel nedenleri arasında artan nüfus, yüksek deprem riski, çevresel sorunlar ve yetersiz altyapı yer alıyor. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, başkentin güneye, denize yakın bir bölgeye taşınmasının artık kaçınılmaz olduğunu belirtiyor.
Tahran’ın Mevcut Sorunları
Yıllardır aşırı nüfus yoğunluğu, hava kirliliği, su kıtlığı ve zemin çökmesi gibi ciddi sorunlarla mücadele ediyor. Bu durum, şehrin başkent olarak devam etmesini neredeyse imkânsız hale getiriyor. Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, başkentin taşınma sürecini hızlandırmak için birinci yardımcısını bu projeyi takip etmekle görevlendirdi.
Yetersiz Altyapı ve Nüfus Yoğunluğu
Yaklaşık 15 milyonluk şehir nüfusu ve 20 milyona yaklaşan eyalet nüfusu, Şehrin altyapısının üzerinde büyük bir baskı oluşturuyor. Şehir, ulaşım, konut, sağlık ve eğitim gibi temel hizmetlerde ciddi aksaklıklarla karşı karşıya. İran Şehir Ekonomisi Bilimsel Birliği’ne göre, şehrin nüfusu, altyapı kapasitesinin %70 üzerinde.
2018 yılında hazırlanan bir rapor, Şehrin nüfusunun 30 yıl içinde 20 milyon daha artabileceğini öngörüyor. Bu da şehri yönetmenin neredeyse imkânsız hale geleceği anlamına geliyor.
Hava Kirliliği ve Çevresel Sorunlar
Tahran’ın en büyük sorunlarından biri hava kirliliği. Kasım 2022’de yapılan açıklamalara göre, şehirdeki hava kirliliği 6.400 kişinin ölümüne neden oldu. Tahran İl Genel Meclisi Başkanı Mehdi Çamran, hava kirliliğinin %80’inin otomobil ve motosikletlerden kaynaklandığını belirtti.
Deprem Riski ve Zemin Çökmesi
Tahran, Alp-Himalaya deprem kuşağı üzerinde yer alıyor. Şehrin çevresi, 7’nin üzerinde büyüklüğe sahip depremlere neden olabilecek aktif fay hatlarıyla dolu. Ağustos 2023’te yapılan bir açıklamada, olası bir şiddetli depremin en az 300 bin kişinin ölümüne yol açabileceği uyarısı yapıldı.
Ayrıca şehir, yılda 25 santimetre kadar çöküyor. Bu durum, özellikle şehir merkezindeki yapıları ve altyapıyı tehlikeye atıyor.
Su Kıtlığı ve Kuraklık
Tahran, son 50 yılın en büyük kuraklıklarından birini yaşıyor. Su depolarının doluluk oranı, beş yıllık ortalamanın %18 altında. Tahran Eyaleti Su ve Kanalizasyon Şirketi, şehrin su yönetiminde ciddi bir krize doğru ilerlediğini açıkladı.
Yeni Başkent Planları
Tahran’ın yerine önerilen bölge, İran’ın güneyindeki Basra Körfezi’ne yakın alanlar. Bu bölgenin tercih edilmesinin stratejik nedenleri bulunuyor:
- Ekonomik Potansiyel: Basra Körfezi, İran’ın petrol ve doğal gaz rezervlerinin merkezi konumunda. Yeni başkentin bu kaynaklara daha yakın olması, ülkenin enerji sektöründeki gücünü artırabilir.
- Deprem Riski Daha Az: Basra Körfezi bölgesi, Tahran’a kıyasla daha düşük deprem riski taşıyor.
- Çevresel Avantajlar: İklimsel özellikler, çevresel sürdürülebilirlik açısından yeni altyapı projelerine uygun görülüyor.
Bu Plan Gerçekleşebilir mi?
Başarıyla uygulanması durumunda, İran sadece daha güvenli bir başkente kavuşmakla kalmayacak, aynı zamanda ekonomik, sosyal ve çevresel sorunlarını büyük ölçüde hafifletebilecek. Ancak bu değişim, güçlü bir siyasi irade, sağlam bir ekonomi ve geniş çaplı toplumsal destek gerektiriyor.
Tahran’ın taşınması, sadece bir coğrafi değişim değil, aynı zamanda ülkenin geleceği için büyük bir dönüşümün habercisi olabilir.
