Cumhuriyet’in ilanı, Türkiye’nin geleceğinde büyük bir dönüm noktası olmuştur. Mustafa Kemal Paşa’nın Nutuk’ta anlattığı bu önemli olay, Cumhuriyet rejiminin temellerini atarken, devlet yönetiminde köklü bir değişimin de başlangıcını işaret etmiştir. 29 Ekim 1923 gecesi yaşanan bu olay, Cumhuriyet’in ilanı ve Türk milletinin egemenliğininvurgulandığı bir döneme kapı aralamıştır.
Çankaya’daki Akşam Yemeği: Cumhuriyet’e Giden Yol
Mustafa Kemal Paşa, İsmet Paşa, Ali Fuat Paşa, Halit Paşa, Kemalettin Sami Bey ve Kazım Paşa gibi önemli isimlerle Çankaya’da bir akşam yemeğinde bir araya geldi. Mustafa Kemal Paşa, gece yarısına doğru burada yaptığı açıklamada, “Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz” sözleriyle kararını arkadaşlarına iletti. Paşa’nın bu düşüncesi, yemeğe katılan tüm devlet adamları tarafından destek gördü ve bu tarihi karar, Türkiye Cumhuriyeti’nin temelini attı.
Yemek sonrası, Mustafa Kemal Paşa ve İsmet Paşa, 1921 Anayasası’nda bazı maddeleri değiştiren bir kanun tasarısı hazırladı. Bu tasarı, “Türkiye Devleti’nin hükümet şekli Cumhuriyettir” ifadesini içeriyor ve devletin yeni yönetim biçimini tanımlıyordu. Bu tasarı üzerinde Meclis’te yapılan konuşmaların ardından 29 Ekim 1923 günü saat 20.30’da yapılan oylamada, 158 milletvekilinin tamamının desteğiyle Cumhuriyet ilan edildi. Cumhuriyet’in ilanı, “Yaşasın Cumhuriyet!” sesleri ve alkışlarla karşılandı. Böylece devletin adı ve yönetim şekli resmiyet kazanmış oldu.
Cumhuriyet’in İlk Cumhurbaşkanı: Gazi Mustafa Kemal Paşa
Cumhuriyet’in ilanından sonra, yeni Türk Devleti’nin ilk cumhurbaşkanının seçilmesi için Meclis’te oylama yapıldı. 158 milletvekilinin tamamının oyunu alan Gazi Mustafa Kemal Paşa, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı olarak seçildi. Kürsüye çıkan Mustafa Kemal Paşa, “Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır” diyerek konuşmasını tamamladı. Bu sözlerle yeni Cumhuriyet’in temeli sağlamlaştırıldı ve devletin rejimi ile ilgili tartışmalara son verilmiş oldu.
29 Ekim’in Bayram Olarak Kabulü
Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte 29 Ekim tarihinin bayram olarak kutlanması fikri ortaya çıktı. 2 Şubat 1925’te, Hariciye Vekaleti (Dışişleri Bakanlığı), 29 Ekim’in bayram olarak kabul edilmesi yönünde bir kanun teklifi sundu. Bu teklif, Meclis Anayasa Komisyonu tarafından incelendi ve 18 Nisan’da karara bağlandı. Teklif, 19 Nisan’da TBMM’de kabul edilerek 29 Ekim 1925 yılından itibaren milli bayram olarak kutlanmaya başlandı.
Her yıl 29 Ekim’de coşkulu törenler ve etkinliklerle Cumhuriyet Bayramı’nı kutlayarak Cumhuriyet’in ilanını anıyoruz. Cumhuriyet Bayramı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu simgeleyen, milletin egemenliğini kutladığı önemli bir gündür.
